Οι Προοπτικές και Τάσεις στην Αγορά Ηλεκτρισμού

της Αθηνάς Καλαϊτζόγλου

 http://www.energia.gr

«Κλειδί» για την ανάπτυξη της λιανικής αγοράς ηλεκτρισμού θεωρείται το μοντέλο NOME για τις δημοπρασίες ισχύος, το οποίο αναμένεται να ανακοινωθεί άμεσα. Ήδη, στην εξαιρετικά περιορισμένη σήμερα αγορά, όπου κυριαρχεί η ΔΕΗ, με μερίδιο 98,3% το 2013, ετοιμάζεται να εισέλθει η Protergia του ομίλου Μυτιληναίος. Επίσημες ανακοινώσεις θα γίνουν στα τέλη του μηνός.
Σήμερα, εκτός από τη ΔΕΗ, στο λιανεμπόριο ηλεκτρισμού δραστηριοποιούνται μόλις πέντε εταιρίες, οι, Elpedison Energy, Ήρων Θερμοηλεκτρική, Green, Volterra και Watt & Volt. Από αυτές οι τρεις είναι καθετοποιημένες επιχειρήσεις και θα προστεθεί άλλη μία, με την ενεργή δραστηριοποίηση και της Protergia. Συνεπώς, ένα πρώτο συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι η ελληνική αγορά, στην πλειοψηφία της, φαίνεται ότι θα χαρακτηρίζεται από καθετοποιημένους ομίλους.
Κοινό χαρακτηριστικό της λιανικής αγοράς ηλεκτρισμού, έτσι όπως λειτουργεί σήμερα, είναι η απουσία πραγματικού και υγιούς περιθωρίου κέρδους, το οποίο γίνεται προσπάθεια να διασφαλισθεί μόνον με επιλογή πελατών. Καθώς η αγορά θεωρείται εξαιρετικά ευάλωτη σε συμπεριφορές, με συχνές αλλαγές ρυθμιστικού πλαισίου, οι εναλλακτικοί προμηθευτές κινούνται πολύ συντηρητικά, χωρίς να μπορούν να αυξήσουν θεαματικά τα μερίδια τους. Έτσι κι αλλιώς δεν διαθέτουν και ανταγωνιστικά καύσιμα, όπως η ΔΕΗ, άρα δεν μπορούν επί της ουσίας να προσφέρουν πραγματικά ανταγωνιστικές τιμές. Με αυτά τα δεδομένα και έως ότου ανοίξει η αγορά με το ΝΟΜΕ, η εκτίμηση που διατυπώνεται από παράγοντες του λιανεμπορίου που μίλησαν στο energia. gr, είναι ότι το μερίδιο όλων των εναλλακτικών παρόχων, το πολύ-πολύ να διπλασιασθεί.
Τα πράγματα αναμένεται να αλλάξουν άρδην από τη στιγμή που όλοι οι προμηθευτές θα αποκτήσουν πρόσβαση στο ΝΟΜΕ. Εκτιμάται ότι τότε θα γίνει το μεγάλο μπουμ στη λιανική αγορά ηλεκτρισμού και δεν είναι τυχαίο ότι ήδη οι σημερινοί προμηθευτές λαμβάνουν θέση εκκίνησης με διαφημιστικές καμπάνιες που τρέχουν, ενώ νέοι (η Protergia) ετοιμάζονται να εισέλθουν. 
Στη νέα αγορά που αναμένεται να διαμορφωθεί εκτιμάται ότι ο ανταγωνισμός θα κινηθεί σε επίπεδο τιμής, καθώς και δημιουργίας αξιόπιστου portfolio πελατών. Με άλλα λόγια, όπως τονίσθηκε χαρακτηριστικά από παράγοντα της αγοράς, «ο πιο ικανός και ο πιο φθηνός θα διεκδικήσει μεγάλα μερίδια».
Όπως δείχνουν ήδη τα πράγματα, το λιανεμπόριο ηλεκτρισμού θα κυριαρχείται από τους καθετοποιημένους ομίλους, χωρίς, όμως, να αποκλείονται και οι εταιρίες που δεν έχουν πίσω τους παραγωγή. 
Το μέλλον τους θα εξαρτηθεί, όπως πιστεύεται, από τη δέσμευση τους στην αγορά. Δηλαδή, εφόσον αγοράζουν προϊόντα τύπου ΝΟΜΕ, τα οποία θα υποχρεωθούν να διοχετεύουν στον τελικό καταναλωτή.
Ωστόσο, παράγοντες που μίλησαν στο energia. gr εκτιμούν ότι στην πρώτη φάση του, εκ νέου, ανοίγματος της αγοράς δεν αποκλείεται να δούμε φαινόμενα όπως αυτά στον τομέα των τηλεπικοινωνιών. Θα υπάρξουν, όπως πιστεύεται, πολλές εταιρίες οι οποίες θα προσφέρουν ελκυστικά πακέτα στους καταναλωτές, προκειμένου να τους αποσπάσουν από την κυρίαρχη Επιχείρηση. Βέβαια, φαινόμενα τύπου Energa και Hellas Power δεν αναμένεται να επαναληφθούν, καθώς ισχύουν πλέον δικλείδες ασφαλείας. Ωστόσο, οι προμηθευτές ηλεκτρισμού εκτιμάται ότι θα βρεθούν αντιμέτωποι με τη δυσπιστία των καταναλωτών, που απέκτησαν αρνητική εμπειρία μετά το φιάσκο της αρχικής απελευθέρωσης της αγοράς. Αυτό, άλλωστε, θεωρείται και το πιο σημαντικό «αγκάθι» στη δεύτερη απόπειρα ανοίγματος της αγοράς.
Όμως, δεν αποκλείεται να υπάρξουν εταιρίες που θα κινηθούν επιθετικά, δημιουργώντας χαρτοφυλάκιο πελατών, ώστε να αποτελέσουν, στη συνέχεια, έναν ελκυστικό εν δυνάμει στόχο εξαγοράς με premium, κάτι που έγινε και στις τηλεπικοινωνίες. Σε κάθε περίπτωση, εφιστάται η προσοχή στους καταναλωτές, όταν και εφόσον ανοίξει η αγορά, για την επιλογή του εναλλακτικού πάροχου, ο οποίος θα πρέπει να επιλέγεται με βάση το προφίλ του και την ως τώρα δραστηριοποίηση του. Πάντως, οι καθετοποιημένοι όμιλοι φέρονται αποφασισμένοι να κάνουν την αγορά αυτή τη φορά να λειτουργήσει αποδοτικά, χωρίς περιττούς κραδασμούς.
Τι γίνεται έξω
Σύμφωνα με στοιχεία που έχει στη διάθεση του το energia. gr, σε τρεις ενδεικτικές αγορές της Ευρώπης, την Αγγλία, τη Γερμανία και την Ιταλία κυριαρχούν οι καθετοποιημένες επιχειρήσεις στο λιανεμπόριο ηλεκτρισμού. Αξίζει να δούμε την εξέλιξη αυτών των αγορών και πώς έχουν διαμορφωθεί σήμερα.
 

Αγγλία. Στην πρώτη φάση ανοίγματος της αγοράς εισήλθαν νέοι παίκτες, που δεν διέθεταν παραγωγική βάση. Κανείς από τους πέντε συνολικά δεν κατάφερε να επιβιώσει και έτσι έκλεισαν ( Utility Link, Zest 4 Electricity, Amerada Hess Ltd, Gas West και Independent). Στη δεύτερη φάση, εισήλθαν τέσσερις νέοι παίκτες χωρίς παραγωγή ( Renewable Energy Company, Good Energy, First Utility, Utilita Ltd), που παραμένουν ενεργοί, αλλά με μερίδιο κάτω του 0,5%. Αντίθετα, τα μερίδια των έξι καθετοποιημένων ομίλων ( E. ON. UK, EDF Energy, RWE npower, Scottish Power, SSE και Centrica) σταθεροποιήθηκαν μετά την αποχώρηση των αρχικών παικτών και σήμερα ελέγχουν πάνω από το 99% της αγοράς. Μάλιστα, ορισμένοι από αυτούς εξαγόρασαν εταιρίες, όπως, η Southern Electric ( SSE) την Cambridge Gas και την Atlantic Electric & Gas, η British Gas Trading την Enron Direct, ενώ η Telecom Plus συμπράττει με την npower2 και η Countrywide πουλά τα πακέτα της Good Energy.
 

Γερμανία. Κανείς από τους ανεξάρτητους προμηθευτές που εισήλθαν στην πρώτη φάση του ανοίγματος και αυτής της αγοράς δεν υπάρχει πλέον. Σήμερα, οι ελάχιστες εταιρίες αυτής της κατηγορίας, που εισήλθαν στην αγορά πολύ αργότερα, διατηρούν αθροιστικά περιορισμένα μερίδια. Πιο συγκεκριμένα, τρεις καθετοποιημένες εταιρίες ( Yellow Storm, E wie einfach και eprimo) ελέγχουν το 42% της αγοράς, η Ε.ΟΝ. το 15%, η RWE άλλο ένα 15%, η EnBW το 12%, η Vattenfall το 4%, μικρές, δημοτικού χαρακτήρα, εταιρίες μοιράζονται ένα 10% και το υπόλοιπο 2% οι καινούριες ανεξάρτητες.
 

Ιταλία. Η απελευθερωμένη λιανική αγορά της γείτονος κυριαρχείται από τις καθετοποιημένες επιχειρήσεις και δη την κυρίαρχη Enel. Υπάρχουν, βέβαια, και ανεξάρτητες εταιρίες, χωρίς παραγωγή, οι οποίες δραστηριοποιούνται αποκλειστικά για την εξυπηρέτηση εταιρικών πελατών. Μεγάλος ανταγωνισμός υφίσταται στον τομέα της οικιακής κατανάλωσης, καθώς ακόμη και καθετοποιημένοι όμιλοι που δραστηριοποιούνται σε αυτό το κομμάτι δυσκολεύονται να «χτυπήσουν» το ιστορικό μονοπώλιο της Enel, που έχει μερίδιο 86%. Μόνον 1% από τους καταναλωτές ετησίως αποφασίζει να μετακινηθεί σε άλλον πάροχο. Έτσι, στην οικιακή κατανάλωση, πλην της Enel, δραστηριοποιούνται και οι, Acea ( Electrabel), με μερίδιο 5%, A2 A με 3%, Eni και Sorgenia με ποσοστά μικρότερα του 1%, άλλες μικρότερες εταιρίες μοιράζονται μερίδιο 5% και οι νέοι παίκτες μικρότερο του 1%. Διαφορετική εικόνα παρουσιάζεται στην εξυπηρέτηση των εταιρικών πελατών, όπου το ποσοστό της Enel πέφτει στο 36%. Σε αυτόν τον τομέα η Edison έχει μερίδιο 8%, η A2 A 6%, η E. ON. 5%, η Acea 5%, η Eni το 6%, η Egea το 1%, η Sorgenia το 4%, μικρές και τοπικές εταιρίες μοιράζονται το 23% της αγοράς και οι νέοι ανεξάρτητοι έχουν ποσοστό 7%.