Aπό την "Η Εφημερίδα των Συντακτών"
Γράφει ο Βασίλης Γεώργας
Στο όνομα του ανοίγματος της αγοράς ενέργειας στον ανταγωνισμό, οι καταναλωτές θα κληθούν να χρηματοδοτήσουν από την τρύπια τσέπη τους τα εμπορικά περιθώρια των ιδιωτών προμηθευτών που θα ανταγωνιστούν τη ΔΕΗ στο λιανεμπόριο ρεύματος, όχι για να απολαύσουν μειωμένες τιμές και καλύτερες υπηρεσίες, όπως συνέβη λ.χ στις τηλεπικοινωνίες, αλλά για να «επιδοτήσουν» τα κέρδη και τη βιωσιμότητα των ιδιωτικών μονάδων παραγωγής ενέργειας που παράλληλα θα πουλάνε και ρεύμα στα νοικοκυριά.
Ηδη τα περισσότερα από τα «βαριά» επιχειρηματικά ονόματα της χώρας έχουν πάρει θέση στην αγορά: Βαρδινογιάννης, Λάτσης, Μυτιληναίος, Μπόμπολας, Στασινόπουλος, Περιστέρης, Ιωάννου-Παρασκευαΐδης, Κοπελούζος, Χανδρής κ.ά. είναι ανάμεσα σε εκείνους που αδημονούν για την αύξηση και πολύ περισσότερο για την πλήρη απελευθέρωση των οικιακών τιμολογίων ρεύματος και τον περιορισμό του μονοπωλίου της ΔΕΗ.
Τα πολλά λεφτά άλλωστε στην ενέργεια δεν είναι ούτε από την παραγωγή ούτε από τις εισαγωγές και τη χονδρική, αλλά από το λιανεμπόριο προς τους 7,5 εκατ. καταναλωτές ρεύματος στη χαμηλή και μέση τάση, που αποφέρουν το μεγαλύτερο μέρος από τα ετήσια έσοδα ύψους 6 δισ. ευρώ της ΔΕΗ, η οποία ελέγχει το 98% της αγοράς.
Είναι οι ίδιοι που -μόνοι ή σε συνεργασία με ξένες εταιρείες- έχουν επενδύσει τα τελευταία χρόνια σε μονάδες παραγωγής ενέργειας με καύσιμο φυσικό αέριο ή σε εγκαταστάσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα) και παράλληλα έχουν ιδρύσει εταιρείες εμπορίας και προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας προσδοκώντας ότι θα επωφεληθούν από την υποχρεωτική μείωση της κυρίαρχης θέσης της ΔΕΗ στην παραγωγή και την πώληση ηλεκτρικής ενέργειας.
Είναι οι ίδιοι, παράλληλα, που πιέζουν με κάθε τρόπο ώστε να επιτραπεί το συντομότερο δυνατό η πρόσβαση των εταιρειών τους σε «φτηνά» καλάθια λιγνιτικής και υδροηλεκτρικής ενέργειας (δημοπρασίες, εικονικές μονάδες, κ.ά.) την οποία σήμερα παράγει και εκμεταλλεύεται αποκλειστικά η ΔΕΗ, ώστε στη συνέχεια να την πωλούν με αυξημένα περιθώρια κέρδους σε ανταγωνιστικότερες τιμές σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Οι εντολές της τρόικας είναι άλλωστε, στο πλαίσιο της αναγκαστικής απελευθέρωσης της αγοράς, να διατεθεί με κάθε τρόπο το 40% της ηλεκτροπαραγωγής από λιγνίτη και υδροηλεκτρικά στους ιδιώτες ανταγωνιστές της ΔΕΗ.
Οι αποφάσεις που έλαβε η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας την περασμένη εβδομάδα, για τη μείωση των «ρυθμιζόμενων χρεώσεων» που αφορούν τα τέλη χρήσης των δικτύων μεταφοράς και διανομής, μπορεί φαινομενικά να ευνοούν τους καταναλωτές, που θα χάσουν όμως το όποιο όφελος λόγω των αυξήσεων στις τιμές της κιλοβατώρας, στην πραγματικότητα ωστόσο εξυπηρετούν ακριβώς την ενίσχυση των περιθωρίων κέρδους των ανταγωνιστών της ΔΕΗ.
Διαμορφώνονται έτσι σταδιακά και με ορίζοντα το 2014, οπότε αναμένεται οι ιδιώτες να αποκτήσουν πρόσβαση σε καλάθια φτηνής ενέργειας, οι προϋποθέσεις ώστε να ξαναπάρει μπροστά η λιανεμπορική αγορά ρεύματος που κατέρρευσε με πάταγο πέρυσι, μετά τα σκάνδαλα υπεξαίρεσης από τις εταιρείες Energa και Hellas Power και την αφαίρεση των αδειών από τις εταιρείες Revmaena και Ελληνική Εναλλακτική Ενεργειακή. Οι εταιρείες αυτές «φέσωσαν» την αγορά ενέργειας με περισσότερα από 200 εκατ. ευρώ και άφησαν ξεκρέμαστους περισσότερους από 200.000 καταναλωτές που υποχρεώθηκαν να βρουν ξανά «στέγη» στη ΔΕΗ ως προμηθεύτρια εταιρεία «τελευταίου καταφυγίου».
Το μεγαλύτερο αντικίνητρο για τους ιδιώτες προμηθευτές, ωστόσο, είναι -και θα παραμείνει για καιρό ακόμη, όσο τουλάχιστον διαρκεί η κρίση- το υψηλό επιχειρηματικό ρίσκο που προκύπτει από την αδυναμία των καταναλωτών να εξοφλήσουν τους λογαριασμούς τους. Σήμερα οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τη ΔΕΗ ξεπερνούν τα 1,2 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 660 εκατ. ευρώ είναι απλήρωτοι λογαριασμοί από νοικοκυριά και μικρές εμπορικές επιχειρήσεις (χαμηλή τάση).
Ακόμη και αν μελλοντικά διαμορφωθούν προϋποθέσεις για πιο ενεργή συμμετοχή των ιδιωτών προμηθευτών στην αγορά, αυτοί θα είναι οι μετρημένες στα δάχτυλα εταιρείες που έχουν τις πλάτες εύρωστων ενεργειακών ομίλων της αγοράς.
Οι επτά εταιρίες που θέλουν να φάνε από την πίτα των 6 δισ. ευρώ
Μετά την απομάκρυνση των «αλεξιπτωτιστών» έχουν απομείνει μόλις έξι ιδιώτες προμηθευτές που ελέγχουν λιγότερο από το 2% της αγοράς, κυρίως στη μέση τάση, όταν προ διετίας ο αριθμός τους ξεπερνούσε τους 20. Πρόκειται για τους εξής:
Elpedison Εμπορία Ηλεκτρικής Ενέργειας.
Προμηθεύει με ηλεκτρική ενέργεια μεγάλους οικιακούς και εμπορικούς καταναλωτές της χαμηλής και μέσης τάσης. Είναι θυγατρική της Elpedison, του μικτού σχήματος των ΕΛΠΕ και της ιταλικής Edison, που δραστηριοποιείται τόσο σε επίπεδο εμπορίας όσο και σε επίπεδο παραγωγής στην Ελλάδα μέσω δύο μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής Ενέργειας ισχύος 820 MW στη Θίσβη Βοιωτίας και στη Θεσσαλονίκη (Elpedison Power).
Μέτοχοι είναι έμμεσα ο όμιλος Λάτση και το ελληνικό δημόσιο μέσω των ΕΛΠΕ, η ιταλική Edison, ο όμιλος Μπόμπολα μέσω της Ελλάκτωρ και ο όμιλος Βιοχάλκο (Στασινόπουλος) μέσω της Χαλκόρ. Η Elpedison Power πραγματοποίησε το 2011 έσοδα 397,7 εκατ. ευρώ και καθαρά κέρδη 5,5 εκατ. ευρώ, ενώ η Elpedison Trading είχε έσοδα 36,37 εκατ. ευρώ και ζημιές 481 χιλ. ευρώ.
Ηρων Θερμοηλεκτρική.
Η εταιρεία δραστηριοποιείται τόσο στην προμήθεια ενέργειας σε μεγάλους πελάτες (εμπόριο, βιομηχανία) όσο και -κυρίως- στην παραγωγή ενέργειας μέσω δύο ηλεκτροπαραγωγικών μονάδων (Ηρων Ι και Ηρων ΙΙ), συνολικής ισχύος 582 MW.
Ελέγχεται κατά 50% από τον όμιλο ΓΕΚΤΕΡΝΑ του επιχειρηματία Γ. Περιστέρη, που αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους παίκτες στην παραγωγή ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, και τη γαλλική Gaz De France Suez. Το 2011 η εταιρεία Ηρων ΙΙ είχε έσοδα 54,357 εκατ. ευρώ και καθαρά κέρδη 24,9 εκατ. ευρώ, ενώ η μικρότερη Ηρων Ι είχε κύκλο εργασιών 17,241 εκατ. ευρώ και ζημιές 1,118 εκατ. ευρώ. Protegia.
Είναι ο ενεργειακός βραχίονας του ομίλου Μυτιληναίου που διαχειρίζεται τόσο το παραγωγικό όσο και το εμπορικό χαρτοφυλάκιο του ομίλου. Προς το παρόν δραστηριοποιείται μόνο στη χονδρεμπορική αγορά, με άδεια εμπορίας 310 MW, ωστόσο στρατηγικός στόχος της είναι να μπει και στη λιανική αγορά ηλεκτρισμού. Το 2011 έκανε τζίρο 129,9 εκατ. ευρώ και είχε ζημιές 1,16 εκατ. ευρώ, ενώ συνολικά ο όμιλος Μυτιληναίου πραγματοποίησε έσοδα 1,571 δισ. ευρώ και καθαρά κέρδη 42,6 εκατ.
Ο όμιλος διαθέτει τρεις μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας συνολικής ισχύος 1200 ΜW στη Βοιωτία και τους Αγίους Θεοδώρους Κορινθίας, καθώς και 54 MW ακόμη από μονάδες ΑΠΕ. Εχει συνάψει στρατηγική συνεργασία με τον όμιλο Βαρδινογιάννη στον τομέα της ενέργειας, τόσο μέσω της μονάδας συνδυασμένου κύκλου 436,6 MW «Κόρινθος Power» (65%-35%) όσο και μέσω της κοινής εταιρείας «Μ&Μ Gas» που δραστηριοποιείται στην εισαγωγή και εμπορία φυσικού αερίου.
Volterra A.E.
Αποτελεί κοινή (50-50%) εταιρεία του κατασκευαστικού ομίλου J&P Αβαξ των Ιωάννου-Παρασκευαΐδη και της ιταλικής Sorgenia Spa που ιδρύθηκε το 2010 και διαθέτει άδεια προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας 310 MW. Δραστηριοποιείται εμπορικά στη χαμηλή τάση σε οικιακούς καταναλωτές και στη μέση τάση σε εμπορικούς και βιομηχανικούς πελάτες. Εξυπηρετεί περίπου 1.000 μετρητές. Το 2011 είχε κύκλο εργασιών 786 χιλ. ευρώ και αντίστοιχου ύψους ζημιές.
Neco Trading.
Είναι εταιρεία συμφερόντων του ομίλου Κοπελούζου και της κρατικής εταιρείας ηλεκτρισμού της Βουλγαρίας NEK EAD. Ιδρύθηκε με τη φιλοδοξία να ανταγωνιστεί μελλοντικά τη ΔΕΗ στο λιανεμπόριο ρεύματος, ωστόσο ανέστειλε πέρυσι τις δραστηριότητές της κρίνοντας ότι δεν ήταν βιώσιμες. Κύρια δραστηριότητά της ήταν η εισαγωγή και εμπορία ρεύματος από τη Βουλγαρία, την ΠΓΔΜ και την Αλβανία και οι εισαγωγές–εξαγωγές από και προς την Ιταλία και την Τουρκία. Το 2010 πραγματοποίησε κύκλο εργασιών 332 χιλ. ευρώ και κέρδη 40 χιλ. ευρώ. Greek Environmental & Energy Network.
H εταιρεία δραστηριοποιείται με το εμπορικό όνομα Green στην προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας τόσο σε οικιακούς και εμπορικούς πελάτες της χαμηλής τάσης όσο και σε εμπορικούς και βιομηχανικούς καταναλωτές της μέσης τάσης. Εξυπηρετεί περί τους 1.500 καταναλωτές. Το 2011 πραγματοποίησε πωλήσεις 3,49 εκατ. ευρώ και είχε κέρδη 34 χιλιάδων ευρώ. Μέτοχός της είναι η ναυτιλιακή εταιρεία Antipollution ΑΝΕ, που δραστηριοποιείται στη μεταφορά επικίνδυνων αποβλήτων.
Watt & Volt A.E.
Η εταιρεία ανήκει στις οικογένειες Χονδρή και Παπαναγιώτου και απέκτησε άδεια προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας το 2011 (ως Black Pearl Energy, για 200 MW). Εχει πελατολόγιο περίπου 4.000 εμπορικών καταναλωτών κυρίως στη μέση και τη χαμηλή τάση, ενώ επιδιώκει να επεκταθεί και στους οικιακούς καταναλωτές. Το 2011 είχε τζίρο 22 χιλ. ευρώ και ζημιές 37 χιλ. ευρώ.
Διπλασιάστηκε η τιμή του ρεύματος την τελευταία δεκαετία στην Ελλάδα
Πουθενά στην Ευρώπη η απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας δεν έφερε μειώσεις στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, πόσο μάλλον σε χώρες στις οποίες είτε λόγω φτηνής πρώτης ύλης (π.χ. λιγνίτης, υδροηλεκτρικά, πυρηνικά) είτε λόγω «αξιοποίησης» των κρατικών μονοπωλίων από τις κυβερνήσεις για άσκηση κοινωνικής πολιτικής, οι χρεώσεις παρέμεναν χαμηλές. Αντίθετα, την τελευταία δεκαετία τα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη έχουν βιώσει πρωτόγνωρες αυξήσεις στα τιμολόγια ρεύματος, με την Ελλάδα να βρίσκεται μάλιστα στις κορυφαίες θέσεις.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η τιμή της κιλοβατώρας για οικιακή χρήση στη χώρα μας, χωρίς να υπολογίζονται οι φόροι, αυξήθηκε από το 2001 μέχρι και το 2012 κατά 90% (από τα 0,0564 ευρώ στα 0,1065 ευρώ), ποσοστό που είναι από τα μεγαλύτερα στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Παρ” όλα αυτά, η τιμή της κιλοβατώρας, ακόμη και αν συμπεριληφθούν οι φόροι, παραμένει σήμερα από τις χαμηλότερες στην Ευρωπαϊκή Ενωση (0,12 ευρώ), όταν ο μέσος όρος στην Ε.Ε. είναι 0,18 ευρώ. Αυτό σημαίνει πως για να συγκλίνουν οι τιμές με τον κοινοτικό μέσο όρο, θα πρέπει να ανέβουν κατ’ ελάχιστον 50% επιπλέον και αυτό είναι ένα στοιχείο στο οποίο «ποντάρουν» τα λεφτά τους οι ιδιώτες ανταγωνιστές της ΔΕΗ, γνωρίζοντας πως στο μέλλον θα πωλούν πολύ πιο ακριβά το προϊόν τους.
Σε σύγκριση με την Ελλάδα μάλιστα, οι καταναλωτές σε χώρες όπως η Δανία, η Γερμανία, η Σουηδία, το Βέλγιο κ.α. πληρώνουν μέχρι και 120% ακριβότερα την ενέργεια, στοιχείο που εκ των πραγμάτων αφήνει περιθώρια για πολύ μεγάλη άνοδο των τιμών μελλοντικά, καθώς η χώρα μας θα κληθεί να συγκεντρώσει μέσω των λογαριασμών κατανάλωσης τεράστια κεφάλαια για την ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, τη διασύνδεση των νησιών με το ηπειρωτικό σύστημα και τον εκσυγχρονισμό ή την αντικατάσταση των υφιστάμενων μονάδων παραγωγής.
Την προηγούμενη δεκαετία τις μεγαλύτερες αυξήσεις στα τιμολόγια ρεύματος βίωσαν η Μάλτα (+161%), η Κύπρος (+136%, με την τιμή ρεύματος, μετά την κρίση ηλεκτροδότησης που ξέσπασε, να είναι μια από τις υψηλότερες πανευρωπαϊκά στα 0,2338 ευρώ/kwh), η Λετονία (+133), η Ιρλανδία (+133%), η Τσεχία (+129% και παρ” όλα αυτά παραμένει μια από τις φτηνότερες στην Ε.Ε. με 0,1235 ευρώ/kwh), η Σουηδία (+108%) και η Λιθουανία (+95%).
Αντίθετα, μείωση τιμών καταγράφεται μόνο στην Ιταλία (8%), η οποία ωστόσο έχει μια από τις ακριβότερες τιμές κιλοβατώρας πανευρωπαϊκά με 0,20 ευρώ και την Πορτογαλία (-11%).
Οι ακριβές και οι φτηνές χώρες Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, τις ακριβότερες τιμές ρεύματος, περιλαμβανομένων των φόρων ανά κιλοβατώρα, έχουν σήμερα στην Ευρώπη:
- Η Δανία με 0,298 ευρώ
- Η Κύπρος με 0,253 ευρώ
- Το Βέλγιο με 0,241 ευρώ
- Η Ισπανία με 0,209 ευρώ
- Η Ιρλανδία με 0,209 ευρώ
- Η Ιταλία με 0,208 ευρώ
- Η Σουηδία με 0,204 ευρώ
- Η Αυστρία με 0,197 ευρώ
- Η Πορτογαλία με 0,188 ευρώ
- Η Νορβηγία με 0,187 ευρώ
Τις χαμηλότερες συγκριτικά τιμές πληρώνουν:
- Η Βουλγαρία με 0,087 ευρώ
- Η Εσθονία με 0,104 ευρώ
- Η Ρουμανία με 0,109 ευρώ
- Η Κροατία με 0,115 ευρώ
- Η Τουρκία με 0,115 ευρώ
- Η Λιθουανία με 0,122 ευρώ
- Η Ελλάδα με 0,124 ευρώ
- Η Λετονία με 0,134 ευρώ
- Η Πολωνία με 0,135 ευρώ
- Η Φινλανδία με 0,137 ευρώ
