ΡΑΕ: Ποια είναι τα σενάρια για τη χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρισμού

http://www.energypress.gr/
 Σε δημόσια διαβούλευση θέτει η ΡΑΕ τη μελέτη για την αναδιάρθρωση της χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία εκπονήθηκε από την  Pοyry Management (UK) Limited εν όψει των υποχρεώσεων συμμετοχής της χώρας μας στην ενιαία ευρωπαϊκή ενεργειακή αγορά.
Μεταξύ άλλων, η μελέτη παρουσιάζει και αξιολογεί τρεις εναλλακτικές προτάσεις για την αναδιάρθρωση της ελληνικής αγοράς ηλεκτρισμού, με στόχο τη συμμόρφωση προς τις απαιτήσεις του Target Model. 
Τα σενάρια
Όπως αναλύεται στη σχετική ανακοίνωση της ΡΑΕ, τα σενάρια τα οποία εξετάζονται κατά τη μελέτη έχουν ως εξής:
1. Σενάριο προσαρμογής του σημερινού μοντέλου αγοράς (“Adaptation Option”)
Στο σενάριο αυτό προτείνεται η προσαρμογή του σημερινού μοντέλου της Ελληνικής χονδρεμπορικής αγοράς, με τις ελάχιστες αναγκαίες αλλαγές ώστε αυτό να είναι συμβατό με το Target Model.
- Θετικά σημεία: Μικρότερο κόστος και χρόνος προσαρμογής, σταθερότητα για τους συμμετέχοντες, διατήρηση μηχανισμού πρόσβασης στην αγορά για την παραγωγή έως ότου επιλυθούν, με ικανοποιητικό τρόπο, τα δομικά προβλήματα της εγχώριας αγοράς.
- Αρνητικά σημεία: Ενδεχομένως, το αποτέλεσμα να μην είναι συμβατό με το ΤΜ και να απαιτούνται περαιτέρω αλλαγές, καθώς θα οριστικοποιείται, μέσα στα επόμενα 1-2 χρόνια, το πλαίσιο λειτουργίας του ΤΜ.  Διατήρηση διαφορετικών παράλληλων συστημάτων, σε συνδυασμό με τα απαιτούμενα συστήματα για το ΤΜ. «Ρηχή» συμμετοχή στη σύζευξη αγορών, αφού ο μεγαλύτερος όγκος συναλλαγών θα καθορίζεται στο Forward Market (mandatory pool - ΗΕΠ). Δυσκολία στη σύζευξη των Forward Market, Day Ahead Market (DAM), RTD, Intraday market (ID), Centralised Balancing.
2. Σενάριο υϊοθέτησης του μοντέλου της ΒορειοΔυτικής Ευρώπης (“NWE Option”)
Πλήρης αλλαγή του σημερινού μοντέλου της Ελληνικής χονδρεμπορικής αγοράς, με κατάργηση της ημερήσιας αγοράς (ΗΕΠ), συμπεριλαμβανομένου του Μηχανισμού Κάλυψης Μεταβλητού Κόστους και των ΑΔΙ,  και διεξαγωγή των συναλλαγών αποκλειστικά μέσω διμερών συμβάσεων και λειτουργίας μηχανισμού εξισορρόπησης.
- Θετικά σημεία: Πλήρης εναρμόνιση με το πνεύμα του Target Model, ενδεχομένως αποδοτικότερη λειτουργία του Συστήματος και των διασυνδέσεων, με μεγαλύτερη συμμετοχή από φορείς της αγοράς άλλων Κρατών-Μελών και, επομένως, αύξηση του ανταγωνισμού στην εγχώρια αγορά.
- Αρνητικά σημεία: Μεγάλη αλλαγή για τους Διαχειριστές και τους συμμετέχοντες, με συνεπακόλουθα σημαντικά κόστη και μακρό χρονοδιάγραμμα προσαρμογής, ανάγκη εγκατάστασης νέων συστημάτων για τη λειτουργία μέσα στο καινούριο περιβάλλον, ενώ δυνητικά θα χρειαστούν και συμπληρωματικά μέτρα για την επίλυση των δομικών προβλημάτων της αγοράς. Ενδεχόμενες (μελλοντικές) τροποποιήσεις στο μοντέλο NWE θα πρέπει να εξεταστούν με προσοχή, ώστε να μην υϊοθετηθούν βιαστικά παράμετροι του μοντέλου που πρόκειται να αλλάξουν, και τελικά να αποδειχθεί ότι δεν ήταν αναγκαία η υϊοθέτησή τους (π.χ. τυχόν κατάργηση του μηχανισμού διασφάλισης επαρκούς ισχύος).
Προϋπόθεση: Λόγω της απαραίτητης δομικής αλλαγής, για να είναι δυνατή η εφαρμογή του μοντέλου αυτού, ενδέχεται να υπάρχει αδυναμία τήρησης των χρονοδιαγραμμάτων υλοποίησης του TM, συνεπώς και ανάγκη για λήψη παράτασης του χρόνου υλοποίησης, πιθανόν με έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Απαραίτητη, επίσης, προϋπόθεση για την αποδοτική υλοποίηση του συγκεκριμένου μοντέλου είναι η διαθεσιμότητα σημαντικών πόρων (ανθρώπινων και οικονομικών).
3. Σενάριο υβριδικού μοντέλου (“Hybrid Option”)
Υϊοθέτηση υβριδικού μοντέλου, π.χ. τύπου Ισπανίας, όπου διατηρείται μη-υποχρεωτική οργανωμένη ημερήσια αγορά, ως συμπληρωματικός μηχανισμός πρόσβασης στην αγορά για τις μονάδες εκείνες που δεν έχουν συνάψει διμερείς συμβάσεις. 
- Θετικά σημεία: Διατήρηση της δυνατότητας πρόσβασης στην αγορά σε περίπτωση που δεν επιτευχθούν διμερείς συμφωνίες, ως μέτρο ελέγχου και περιορισμού της δεσπόζουσας θέσης της ΔΕΗ, συμβατότητα με άλλες αγορές και με τον αλγόριθμο PCR (Price Coupling of Regions) για τη σύζευξη των αγορών.
- Αρνητικά σημεία: Σημαντική αλλαγή για τους συμμετέχοντες, με συνεπακόλουθα κόστη προσαρμογής, ανάγκη εγκατάστασης νέων συστημάτων για τη λειτουργία μέσα στο καινούριο περιβάλλον.
Σύνοψη προτάσεων
1. Απαραίτητες ενέργειες και αλλαγές που πρέπει να εφαρμοστούν κατ’ ελάχιστον, και στα τρία (3) προτεινόμενα σενάρια, έτσι ώστε η εγχώρια χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας να είναι συμβατή με το Target Model (ορισμένες ενέργειες έχουν δρομολογηθεί ήδη, ή απαιτούν μικρές προσαρμογές) :
- Θεσμοθέτηση διαδικασίας ορισμού γεωγραφικών ζωνών για τις τιμές της αγοράς.

- Καθορισμός δυναμικότητας διασυνδέσεων: Διατήρηση της μεθοδολογίας καθαρής διαθέσιμης δυναμικότητας διαμετακόμισης (Net Transfer Capacity, NTC) που εφαρμόζεται σήμερα και διερεύνηση της δυνατότητας εφαρμογής της εναλλακτικής μεθοδολογίας βάσει ροών φορτίου (Flow-Based).
- Θεσμοθέτηση διαδικασίας έγκρισης από τη ΡΑΕ του καταμερισμού δυναμικότητας διασυνδέσεων σε διαφορετικά χρονικά πλαίσια (μακροχρόνια και βραχυχρόνια διάθεση διασυνδετικών δικαιωμάτων στους συμμετέχοντες).
- Συμμετοχή σε κοινή ευρωπαϊκή πλατφόρμα για την εμπορία μακροχρόνιων διασυνδετικών δικαιωμάτων, στο πλαίσιο της Δευτερεύουσας Αγοράς Δικαιωμάτων.
- Κατάργηση διακριτών/άμεσων δημοπρασιών βραχυχρόνιων διασυνδετικών δικαιωμάτων (explicit auctions) -  Μετατροπή των δημοπρασιών σε έμμεσες (implicit auctions) μέσω της σύζευξης αγορών (price coupling).
- Εισαγωγή ημερήσιας αγοράς (Day Ahead Market, DAM) για τη σύζευξη των αγορών, συμβατή με τα χρονοδιαγράμματα και τις διαδικασίες του ΤΜ.
- Δημιουργία ενδο-ημερήσιας αγοράς με πλατφόρμα (κατ’ ελάχιστον) συνεχούς διαπραγμάτευσης, συμβατή με τα χρονοδιαγράμματα και τις διαδικασίες του ΤΜ.
- Εναρμόνιση διαδικασιών (και ενδεχομένως και προϊόντων) με γειτονικές χώρες, για την αγορά/ συμβολαιοποίηση και ενεργοποίηση εφεδρειών για εξισορρόπηση φορτίου.
- Τιμολόγηση με Οριακή Τιμή για την αγορά εξισορρόπησης ενέργειας με μείωση παραγωγής.
- Κοστοστρεφή τιμολόγηση για θετικές αποκλίσεις από τις εντολές του Διαχειριστή (αύξηση παραγωγής).
- Αλλαγή περιόδου εκκαθάρισης αποκλίσεων, από 1 ώρα σε 30΄.
2. Πρόσθετες ενέργειες Σεναρίου 1 (Adaptation Option)
- Ο ΗΕΠ επιλύεται ενωρίτερα κατά τη D-1, έτσι ώστε να αποτελέσει τη Forward Market που προβλέπεται από το Τarget Μodel για την εμπορία ενέργειας πριν την ημέρα κατανομής.
- Η ενέργεια εξισορρόπησης πρέπει να τιμολογείται στην ex post οριακή τιμή, τόσο για εντολές αύξησης, όσο και για εντολές μείωσης ενέργειας.
- Επαναπροσδιορισμός της εκκαθάρισης αποκλίσεων, ώστε να ληφθούν υπόψη τα αποτελέσματα της σύζευξης των αγορών.
Η κατάργηση των Μηχανισμών Κάλυψης Μεταβλητού Κόστους (ΜΚΜΚ) και Διασφάλισης Επαρκούς Ισχύος (ΜΔΕΙ), καθώς και η κατάργηση της συν-βελτιστοποίησης ενέργειας και επικουρικών υπηρεσιών δεν φαίνεται, προς το παρόν, να απαιτείται στο Σενάριο 1.  Ενδεχομένως, θα πρέπει να επανεξεταστεί η διαπίστωση αυτή, καθώς θα οριστικοποιείται το τελικό πλαίσιο λειτουργίας του ΤΜ.
3. Πρόσθετες ενέργειες Σεναρίου 2 (NWE Option)
- Εισαγωγή διμερών συμβάσεων, είτε με φυσική παράδοση, είτε με οικονομικό περιεχόμενο.
- Εισαγωγή διακριτής αγοράς/ συμβολαιοποίησης εφεδρειών.
- Εισαγωγή αγοράς/ μηχανισμού εξισορρόπησης.
- Εισαγωγή συστημάτων για τον υπολογισμό του κόστους εξισορρόπησης.
- Κατάργηση του Μηχανισμού Κάλυψης Μεταβλητού Κόστους (ΜΚΜΚ).
- Παρακολούθηση των εξελίξεων στις αγορές NWE, σχετικά με την εισαγωγή πληρωμών διαθεσιμότητας ισχύος, έτσι ώστε να αποφασιστεί η αναγκαιότητα ή μη της κατάργησης του ΜΔΕΙ.
4. Πρόσθετες ενέργειες Σεναρίου 3 (Hybrid Option)
- Εισαγωγή διμερών συμβάσεων, είτε με φυσική παράδοση, είτε με οικονομικό περιεχόμενο.
- Προσαρμογή προσφορών μονάδων, έτσι ώστε να εναρμονιστούν με τις απαιτήσεις της πλατφόρμας σύζευξης αγορών και να αποτελέσει το Day Ahead Market (DAM).
- Κατάργηση του Μηχανισμού Κάλυψης Μεταβλητού Κόστους (ΜΚΜΚ).
- Εισαγωγή διακριτής αγοράς/ συμβολαιοποίησης εφεδρειών.
- Εισαγωγή αγοράς/ μηχανισμού εξισορρόπησης.
- Εισαγωγή συστημάτων για τον υπολογισμό του κόστους εξισορρόπησης.
Επόμενα βήματα
Όπως επισημαίνει η ΡΑΕ, δεδομένου ότι ο σχεδιασμός της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί και βασικά κείμενα κωδίκων που θα επηρεάσουν τις τελικές υποχρεώσεις των επιμέρους αγορών βρίσκονται ακόμα υπό διαμόρφωση, ενώ και οι αγορές που θεωρούνται πιο εξελιγμένες, και στα πρότυπα του ΤΜ, αναθεωρούν ήδη βασικά στοιχεία του μοντέλου αγοράς (π.χ. τις πληρωμές των παραγωγών για τη διαθεσιμότητα ισχύος - Capacity Payments), κρίνεται σκόπιμο να συνεχιστεί η ενδελεχής παρακολούθηση, εκ μέρους της ΡΑΕ, των εξελίξεων, τόσο σχετικά με τις άλλες αγορές των Κρατών-Μελών, όσο και με την οριστικοποίηση των Κωδίκων Εφαρμογής του ΤΜ, ώστε να αποφασιστούν έγκαιρα περαιτέρω αναγκαίες αλλαγές, ή εξειδίκευση εφαρμογής των ήδη προτεινόμενων αλλαγών.
Οι τελικές επιλογές θα εξαρτηθούν και από την αποτελεσματική ή μη επίλυση δομικών προβλημάτων της ελληνικής αγοράς ηλεκτρισμού (κυρίαρχη θέση της ΔΕΗ στη λιανική αγορά, αποκλειστική πρόσβασή της σε παραγωγή από λιγνίτες και υδροηλεκτρικά). Συνεπώς, οι όποιες αποφάσεις θα πρέπει να συνεκτιμήσουν τις σχετικές εξελίξεις και να εφαρμοστούν συνδυαστικά (π.χ. με υϊοθέτηση της πρότασης της ΡΑΕ για το Νome).
Δυνητικά, θα μπορούσε να επιλεγεί σειρά ενεργειών, πέραν των ελάχιστων απαιτήσεων του ΤΜ, χωρίς να συνδέεται απαραίτητα με ένα από τα προτεινόμενα μοντέλα, αλλά ως μεταβατικό βήμα προς τη συνολική αναδιοργάνωση της αγοράς.
 

Η ΡΑΕ προσκαλεί όλους τους ενδιαφερόμενους να υποβάλλουν τα σχόλια και τις παρατηρήσεις τους επί του κειμένου της επισυναπτόμενης μελέτης, έως και την Παρασκευή 30 Νοεμβρίου 2012, στην ηλεκτρονική διεύθυνση: elecmarket@rae.gr.